2. spotkanie partnerów CURIOST w Augsburgu (D)

Projekt UE INTERREG Central Europe: Projektowanie i rozwój zrównoważonych produktów w 4 kluczowych sektorach w Europie Środkowej

Przedstawiciele 11 instytucji z 7 krajów spotkali się w dniach 26-27.11.2024 w Augsburgu (D), aby omówić wyniki pierwszych 6 miesięcy finansowanego przez UE projektu CURIOST.

Projekt CURIOST jest finansowany przez program INTERREG Central Europe i ma na celu umożliwienie MŚP i małym spółkom o średniej kapitalizacji wykorzystania ich potencjału w innowacyjnym, zrównoważonym rozwoju produktów i czerpania zysków z dopasowanych przypadków biznesowych w 4 kluczowych sektorach, które są wysoce istotne w regionach partnerskich:

• Mechanika i mechatronika
• Opakowania
• Plastik
• Budownictwo

Projekt CURIOST integruje dwutorowe podejście, którego celem jest opracowanie kompleksowej strategii ukierunkowanej na jej przyjęcie przez co najmniej 140 MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji, a następnie przekształcenie tej strategii w plan działania opracowany i przyjęty przez decydentów w celu obsługi lokalnych przedsiębiorstw. Głównym celem jest zainicjowanie zmian we wszystkich sektorach regionów partnerskich w Europie Środkowej, co doprowadzi do stworzenia uniwersalnego rozwiązania dopasowanych przypadków biznesowych, co przyspieszy zieloną transformację w gospodarce Europy Środkowej.

W ramach projektu CURIOST każdy partner projektu powinien uczestniczyć w działaniach, które zapewnią zrozumienie bieżącej sytuacji w zakresie rozwoju produktu w czterech docelowych sektorach, w tym analizę luk i wyzwań oraz kapitalizację najlepszych praktyk i punktów odniesienia w zakresie zrównoważonego projektowania produktów w Europie Środkowej. Działania te dadzą rezultaty Działania 1.2, a mianowicie:

1.2.1 Ocena statusu rynku i gotowości na zrównoważone produkty w 4 sektorach

Partnerstwo ocenia i uzyskuje wgląd w poziom dojrzałości i gotowość rynku w zakresie projektowania i rozwoju zrównoważonych produktów w sektorach istotnych w regionach partnerskich. Wynik wpływa na rozwój strategii w A1.3.

1.2.2 Ocena obecnych modeli biznesowych

Już wdrożone modele biznesowe gospodarki o obiegu zamkniętym zostaną ocenione (kluczowe czynniki sukcesu) i skategoryzowane według ich typu. Ponadto jego przydatność jako planu lub odniesienia dla MŚP + małych spółek o średniej kapitalizacji w 4 sektorach zostanie przeanalizowana i podsumowana w arkuszach informacyjnych, które zostaną udostępnione firmom.

CEL ANALIZY

W ciągu ostatniej dekady opracowano różne modele biznesowe gospodarki o obiegu zamkniętym. Integrują one technologie cyfrowe i hybrydowe (np. produkcja addytywna), które sprzyjają ich wdrażaniu. Takie modele są już stosowane w różnym stopniu w 4 sektorach mechaniki i mechatroniki, tworzyw sztucznych, opakowań oraz budownictwa i budownictwa, ale głównie w dużych przedsiębiorstwach produkcyjnych w Europie i poza nią.

Aby lepiej zrozumieć i uzyskać wspólny punkt wyjścia, partnerzy ocenią obecny status rynkowy w regionach partnerskich oraz gotowość do zrównoważonego projektowania i rozwoju produktów w 4 sektorach. W tym celu lider działań UEBA utworzy macierz kluczowych wskaźników efektywności, które odzwierciedlają status rynkowy 4 sektorów. Wszyscy partnerzy gromadzą KPI dla sektorów istotnych w ich regionie, a UEBA skonsoliduje wyniki.

Wynik stanowi jeden z kamieni węgielnych dla rozwoju strategii zrównoważonego rozwoju produktów w MŚP + małych spółkach o średniej kapitalizacji w ramach działania A1.3.

Ponadto, już zrealizowane modele biznesowe gospodarki o obiegu zamkniętym dla zrównoważonych produktów zostaną zebrane i przeanalizowane. Zidentyfikowane zostaną kluczowe czynniki sukcesu, a także oceniony zostanie potencjał przenoszenia do MŚP + małych spółek o średniej kapitalizacji, a także przenoszenia między 4 sektorami. Na koniec wyniki zostaną skonsolidowane i pogrupowane w następujących czterech kategoriach, które rozwinęły się w ciągu ostatnich kilku lat:

• Cykl (utrzymywanie materiałów w cyklu z ponownym wykorzystaniem, odnawianiem, recyklingiem),
• Wydłużanie (dłuższa żywotność produktu dzięki projektowaniu, konserwacji i naprawie w obiegu zamkniętym),
• Intensyfikacja (dzielenie się produktami intensyfikuje fazę jego użytkowania),
• Dematerializacja (usługi i rozwiązania programowe zamiast sprzętu).

Podsumowanie:

• Gotowość przedsiębiorstw do zrównoważonego projektowania i rozwoju produktów różni się w krajach takich jak Austria, Chorwacja, Niemcy, Węgry, Włochy, Polska i Słowacja w zależności od różnych czynników, w tym warunków politycznych, infrastruktury technologicznej, wykształcenia siły roboczej i dostępności funduszy. Austria i Niemcy należą do liderów w dziedzinie zrównoważonego rozwoju dzięki swojej długoterminowej polityce środowiskowej i wysokim inwestycjom w badania i rozwój. W obu krajach przedsiębiorstwa są na czele wdrażania zielonych i innowacyjnych rozwiązań, w tym w branżach obejmujących produkcję i technologię. Kraje te są znane ze swoich rozbudowanych programów zrównoważonego rozwoju i aktywnie uczestniczą w międzynarodowych projektach skoncentrowanych na zielonych innowacjach.

• Z drugiej strony Chorwacja i Węgry wykazują nieco niższy poziom przygotowania. Chociaż mają rosnące zainteresowanie zrównoważonym rozwojem, ograniczone inwestycje i mniej rozwinięta technologiczna baza często stanowią przeszkodę. Jednak kraje te doświadczają poprawy, głównie dzięki programom współfinansowanym przez Unię Europejską, które wspierają małe i średnie przedsiębiorstwa w przyjmowaniu zrównoważonych praktyk. Polska również próbuje dogonić swoich zachodnich sąsiadów, ale stoi przed wyzwaniami związanymi z dużym uzależnieniem od tradycyjnych form energii i wolniejszą adaptacją do nowych technologii.
• Włochy charakteryzują się zróżnicowaną gospodarką, w której niektóre sektory produkcyjne wykazują znaczne wysiłki na rzecz zmniejszenia swojego śladu ekologicznego poprzez innowacyjne i przyjazne dla środowiska rozwiązania. Z drugiej strony regiony przemysłowe Włoch stoją przed wyzwaniami związanymi z tradycyjnymi metodami produkcji i ograniczoną liczbą inicjatyw mających na celu ich modernizację. Słowacja stoi przed wyzwaniami podobnymi do tych, jakie stoją przed Węgrami i Chorwacją, ze stopniowym przyjmowaniem zasad zrównoważonego rozwoju. Możliwości tutaj są często łączone ze wsparciem UE, co umożliwia wdrażanie bardziej przyjaznych dla środowiska strategii.
• Ze względu na te czynniki Austria i Niemcy mogą zostać ocenione jako najbardziej przygotowane do zrównoważonego projektowania i rozwoju produktu, a następnie Włochy, które znajdują się na średnim poziomie gotowości. Chorwacja, Węgry, Polska i Słowacja mają potencjał, ale potrzebują większych inwestycji i ulepszonych ram prawnych, aby wesprzeć zieloną transformację.

Załącznik: Ocena obecnego stanu przy użyciu macierzy kluczowych wskaźników efektywności

D.1.2.2 Ocena obecnych modeli biznesowych

Już wdrożone modele biznesowe gospodarki o obiegu zamkniętym zostaną ocenione (kluczowe czynniki sukcesu) i skategoryzowane według ich rodzaju. Ponadto ich przydatność jako planu lub odniesienia dla MŚP + małych spółek o średniej kapitalizacji w 4 sektorach zostanie przeanalizowana i podsumowana w arkuszach informacyjnych, które zostaną udostępnione firmom.

WPROWADZENIE DO MODELI BIZNESOWYCH GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM

Podstawową zasadą gospodarki o obiegu zamkniętym jest wykorzystywanie zasobów tak długo, jak to możliwe, poprzez minimalizowanie zapotrzebowania na materiały i energię, a także odpadów i emisji danego systemu gospodarczego. Poprzez ponowne wykorzystanie i recykling, recykling produktów i surowców oraz zasobooszczędne projektowanie produktów (ekoprojektowanie) można jednocześnie zmniejszyć zużycie zasobów i ilość odpadów. Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym koncentruje się na całym łańcuchu wartości lub całym cyklu życia produktu i obejmuje wydobywanie zasobów i surowców, projektowanie produktu, produkcję półproduktów i produktów oraz wykorzystanie i późniejszy recykling materiałów.

Główne cele gospodarki o obiegu zamkniętym:

• Wykorzystanie zasobów w możliwie najdłuższym horyzoncie czasowym.
• Oszczędzanie materiałów pierwotnych.
• Minimalizacja wytwarzania odpadów.
• Minimalizacja emisji gazów cieplarnianych.

Modele biznesowe w gospodarce o obiegu zamkniętym reprezentują innowacyjne podejścia wykraczające poza tradycyjne liniowe wzorce produkcji i konsumpcji. Mają one na celu tworzenie wartości poprzez minimalizację odpadów i maksymalizację wykorzystania zasobów poprzez ponowne wykorzystanie, recykling i odzyskiwanie materiałów. W tym rozdziale skupimy się na zasadach, strategiach i formach modeli obiegu zamkniętego, które umożliwiają przedsiębiorstwom poprawę zrównoważonego rozwoju, wydajności i konkurencyjności w dynamicznym otoczeniu gospodarczym.

Arkusze informacyjne dla MŚP w 4 kluczowych sektorach

W tej sekcji formułowane są propozycje arkuszy informacyjnych (przykładów) dla czterech kluczowych obszarów projektu.

3.1.1   ANALIZA STRATEGII S3 REGIONÓW/KRAJÓW UCZESTNICZĄCYCH

Ponadto partnerzy projektu przeprowadzili badania i analizę krajowych i europejskich ram regulacyjnych. Strategiczne ramy zapewniają przegląd odpowiednich europejskich i krajowych przepisów, dokumentów politycznych i strategii S3 dla poszczególnych regionów projektu i dostępnych docelowych sektorów (mechanika i mechatronika, tworzywa sztuczne, opakowania, budownictwo), powiązanych z tematem projektu CURIOST. Składa się ona z agregacji transnarodowych polityk i strategii dla 7 krajów partnerskich w projekcie CURIOST Interreg Central Europe i pokazuje odpowiedni aktualny status polityki w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym i zrównoważonego rozwoju produktów w obszarze Europy Środkowej.

W związku z tym działanie 3.1. tworzenia zintegrowanych ram strategicznych ma dwa produkty końcowe:

> D 3.1.1 Analiza strategii S3 uczestniczących regionów/krajów (NUTS0/2)

> D 3.1.2 Analiza najnowszych ram prawnych + politycznych na poziomie UE.

Działania A1.1 i A3.1 stanowią podstawę przyszłego Planu działań CURIOST, który zostanie przygotowany w drodze transnarodowej współpracy między partnerami projektu. Plan działań CURIOST będzie rekomendował kluczowe środki wspierające wdrażanie zrównoważonych rozwiązań w zakresie rozwoju produktów przez MŚP i małe spółki o średniej kapitalizacji w czterech docelowych sektorach produkcyjnych i będzie adresowany do decydentów politycznych i instytucji zarządzających. Ten wspólnie opracowany plan działań będzie zawierał „rozdziały regionalne” podsumowane dla każdego regionu partnerskiego, które obejmą strategiczne wyniki i produkty A1.1 i A3.1. Taki plan działań będzie celem projektu I komunikacji, który będzie służył informowaniu polityki publicznej na dany temat, zmianie opinii niektórych interesariuszy I podniesieniu świadomości społecznej na temat konkretnych kwestii.

2. Strategiczne ukierunkowanie polityki na poziomie regionalnym/krajowym

Na początku projektu CURIOST partnerzy projektu rozpoznali specyficzny kontekst, w którym projekt jest osadzony, taki jak gospodarka o obiegu zamkniętym, zrównoważony rozwój produktów, wspieranie innowacji i transformacji MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji, digitalizacja i wsparcie rozwoju regionalnych ekosystemów. Dlatego partnerzy projektu przeanalizowali strategie, polityki i plany działania na tematy strategii inteligentnej specjalizacji, gospodarki o obiegu zamkniętym i innowacji istotnych w ich kraju lub regionie, co zapewni przegląd statusu dla obszaru Europy Środkowej. Niniejszy rozdział oferuje transnarodową agregację polityk istotnych dla tematu projektu CURIOST.

3. Transnarodowa analiza polityki
4. Zbiór instrumentów wsparcia i główne wyzwania
5. ANALIZA SWOT 3.1.1. 3.1.2  

3.1.2 ANALIZA NAJNOWSZYCH RAM PRAWNYCH + POLITYCZNYCH NA POZIOMIE UE

2. EUROPEJSKIE RAMY REGULACYJNE

W przypadku zintegrowanych ram strategicznych ważne jest przedstawienie krótkiego przeglądu przepisów, które są wiążące dla wszystkich państw członkowskich w równym stopniu. Niektóre z nich, do których odnieśliśmy się w tym dokumencie, to:

Plany działań:

• Nowe przepisy dotyczące planu działania gospodarki o obiegu zamkniętym:
• Propozycja rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów
• Europejska strategia dla tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym

Specyficzne dla sektora:

• Zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych Rozporządzenie

Propozycja

• Rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych Wniosek
• Rozporządzenie w sprawie maszyn

3. Analiza międzykrajowa wdrażania dyrektyw europejskich
4. Wnioski z analizy międzykrajowej i analizy SWOT

W celu zapewnienia ram polityk europejskich i bieżącego stanu wdrażania analiza jest podzielona na dwie części. Pierwsza część obejmuje przepisy, plany działań i strategie, które są akceptowane na poziomie europejskim, a analiza międzykrajowa zawiera analizę odpowiednich dyrektyw i ich wdrażania w ustawodawstwach krajowych. Ponieważ niektóre przepisy zostały niedawno przyjęte, a okres przejściowy na wdrożenie wciąż trwa, ramy te będą regularnie aktualizowane w trakcie trwania projektu CURIOST o istotne informacje.

Unia Europejska opracowała Plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym i inne istotne przepisy w celu wsparcia przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym i zrównoważone praktyki. Ponieważ zdecydowana większość firm w całej Unii Europejskiej to MŚP i małe spółki o średniej kapitalizacji, obowiązki te są dla nich bardzo istotne, aby odpowiednio dostosować swoje modele biznesowe. Analizowane powyżej przepisy są ważne nie tylko dla producentów, ale również dla konsumentów. Konsumenci są o wiele bardziej chronieni poprzez tworzenie lepszych i trwalszych produktów, życie w energooszczędnych domach, tworzenie możliwości innowacji i życie w zdrowszym środowisku. Pewne wyzwania pojawiają się, gdy importowane produkty i dystrybutorzy z krajów spoza UE unikają przestrzegania danych polityk. Może to prowadzić do zakłóceń na rynku, zagrażać krajowej produkcji i ochronie konsumentów.

W analizie międzykrajowej ważne jest podkreślenie, że państwo członkowskie przyjęło przepisy dyrektyw europejskich i wdrożyło je do swojego ustawodawstwa krajowego za pośrednictwem odpowiednich krajowych ram prawnych. Czasami wdrożenie zależy od poziomu rozwoju odpowiedniego sektora, infrastruktury lub czynników zewnętrznych, co ogranicza wpływ proponowanych polityk. Analiza wykazała, że ​​w krajach partnerskich występują różne poziomy wdrażania dotyczące tworzyw sztucznych i opakowań. Podczas gdy niektóre kraje dopiero wprowadzają system kaucji za jednorazowe opakowania na napoje, takie jak Austria, Polska czy Włochy, inne kraje, takie jak Chorwacja, Słowacja i Niemcy, mają już ustanowione i skutecznie działające systemy. Różnice między krajami w tej kwestii dotyczą poziomu rozwoju infrastruktury gospodarki odpadami, odpowiedzialności podmiotów prawnych, które powinny prowadzić zbiórkę, gotowości producentów do dostosowania cen i wysokości rekompensaty za deponowanie. Wprowadzony system kaucji na Słowacji lub w Chorwacji wykazał wysokie wskaźniki deponowania i recyklingu jednorazowych plastikowych opakowań (do 90% na Słowacji) przy pozytywnym wpływie na środowisko i podnoszeniu świadomości.

W przypadku dyrektyw CSDD i CRD, chociaż w niektórych krajach, takich jak Austria czy Włochy, narzędzia cyfrowe, ramy krajowe i przepisy są przygotowane, aby wspierać firmy w sektorach o złożonym łańcuchu dostaw (mechatronika lub tworzywa sztuczne) i ułatwiać proces dzięki kontroli wewnętrznej, rygorystycznemu raportowaniu i skuteczniejszej ocenie wyników zrównoważonych firm. Kraje takie jak Węgry i Chorwacja (w przypadku CRD) nie mają krajowego odpowiednika, co oznacza, że ​​firmy powinny przestrzegać dyrektyw UE. Niestety może to powodować trudności dla krajowych firm i procedur zgodności z powodu braku jasnych wytycznych.

To samo dotyczy wspólnych zasad promowania napraw towarów. Dobrze ugruntowany system w Austrii i niektórych częściach Niemiec oczekuje na wdrożenie w rozpatrywanych państwach członkowskich, w których rządy krajowe są zobowiązane do promowania napraw za pomocą bonów naprawczych lub przestrzeni naprawczych.

Jako sektor budowlany i możliwości wykorzystania materiałów pochodzących z recyklingu w procesach budowlanych, dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest bardzo istotna. Mimo że proponuje uniwersalne rozwiązania, wdrożenie zależy od konkretnych potrzeb każdego kraju. Podczas gdy Polska lub Austria rozpoczęły już falę renowacji, rozwijając punkty kompleksowej obsługi w zakresie charakterystyki energetycznej budynków, podczas gdy innym nadal udaje się znaleźć właściwą ścieżkę do wdrożenia dyrektywy do ustawodawstwa krajowego. Sukces wdrożenia zależy od kontekstu konkretnego kraju, takiego jak poziom rozwoju sektora budowlanego, okoliczności infrastrukturalne dotyczące nowej budowy lub renowacji, wykwalifikowana siła robocza i czynniki zewnętrzne, takie jak trzęsienia ziemi w Chorwacji, które spowodowały problemy z gospodarką odpadami budowlanymi.

Na podstawie wkładu partnerów i analizy europejskich przepisów i dyrektyw stworzono jedną tabelę analizy SWOT, która odzwierciedla transnarodowy charakter zintegrowanych ram strategicznych. W publikacji zaprezentowano stwierdzenia, które uznano za istotne w analizie poszczególnych krajów. Poniżej wymieniono kraje/regiony, do których stwierdzenie to się odnosi.